Kleiburg was een van die vervallen honingraatflats in de Bijlmer die vervangen zou worden door hedendaagse nieuwbouw. Maar die crisis gooide roet in het eten. Eigenaar Rochdale durfde sloop en nieuwbouw niet meer aan en besloot durfallen te zoeken die het gebouw met 500 (!) woningen voor één euro wilde overnemen. Die durfallen werd uiteindelijk een consortium met KondorWessels, Hollands Licht, Hendriks CPO en Vireo Vastgoed. Hun concept van klushuizen op maat sprak niet alleen Rochdale, maar ook de uiteindelijke 500 kopers aan. Ondanks en deels dankzij de crisis verkocht het concept van ruimte voor veel eigen initiatief stempel fantastisch. Als Wijde Blik denken we nog net met weemoed terug aan het verkooptraject dat we daarvoor hebben opgezet.

Een van de prachtige woonconcepten in Kleiburg is het Kleiklooster. Een leefgemeenschap van mensen die elkaar gevonden hebben in het geloof, maar ook in de manier waarop ze met elkaar willen wonen. Ze omschrijven zichzelf op hun site als volgt: ‘Wij zijn een kleine leefgemeenschap in Kleiburg, een flat in de Bijlmer. Wij geloven dat het niet goed is voor een mens om er alleen voor te staan. Daarom wonen wij bij elkaar. De mooie en blijde dingen willen we samen vieren. Bij verdriet en tegenslag willen wij elkaar niet in de steek laten.’  De leden van het Kleiklooster bestaan uit gezinnen met kinderen, maar ook uit stellen en singles. Allemaal beschikken ze over hun eigen woonruimte die past bij de grootte van het huishouden. Ze delen een collectieve ruimte met een buurtkamer, keuken en kapel. In een aparte woning is ruimte om mensen op te vangen die het tijdelijk minder getroffen hebben. Gedurende enkele maanden kunnen ze hier een positieve impuls aan hun leven geven.

Opvallend is dat de bewoners van het Kleiklooster een hechte gemeenschap zijn, maar ook open staan voor de wereld om hen heen van Zuid-Oost. Ik ben er op een zaterdagmiddag. De lunch is bij Gerrit en Marjolein, die pannenkoeken bakken voor een aantal andere bewoners van het Kleiklooster, maar ook enkele mensen uit de buurt schuiven aan bij tafel. Wat opvalt is het gemak waarmee mensen van heel verschillende achtergronden met elkaar omgaan. Gerrit was dominee en nu kok in een restaurant. Marjolein werkt als stedenbouwkundige. Corine is huisarts bij een instelling voor epilepsiepatiënten. Initiatiefnemer Johannes adviseert over sociaal ondernemerschap en ‘trekt’  ook de brouwerij die inmiddels is ontstaan. Zijn vrouw Joanne is ergotherapeut. Verder maken een gezinsbegeleider, een uitgever en een begeleider voor jonge vluchtelingen deel uit van Het Kleiklooster.

Inmiddels bestaat Het Kleiklooster alweer een paar jaar. De betekenis voor de buurt is groot. Als woonvorm heeft het zich inmiddels ‘bewezen’, als is dat niet altijd vanzelf gegaan vertelt Corine. Het is soms nog altijd zoeken naar de balans tussen je eigen vrijheid en elkaar opzoeken. Veel leden zijn conflictmijdend en dat leidde er toe dat irritaties opgekropt werden. Een coach zorgde voor nieuwe inzichten, onder andere om makkelijker en eerder die irritaties aan te kaarten of er zelf wat mee te doen. Het bracht de leden van het Kleiklooster uiteindelijk dichter bij elkaar. Een pareltje in de Bijlmer bleef zo behouden.

Terug naar het begin van mijn betoog. De ruimte die de crisis bood om beter te luisteren naar mensen met woonwensen die afwijken van de standaard lijken we een beetje kwijt te raken in een periode waarin alles al vanzelf weer verkoopt. Het meest efficiënte is dan uitgaan van gemiddelde woonwensen, zodat je kunt standaardiseren omdat je dan in korte tijd een mooie woningbouwproductie haalt. Bijzondere woonvormen als het Kleiklooster passen daar niet in.

In plaats van gemiddeldes moeten we van veel verschillende niches uitgaan in de woningmarkt is mijn stelling. Niches van mensen die klein willen wonen, groot, heel individueel of juist met veel gedeelde voorzieningen, van wasmachine tot auto, van logeerruimte tot een kapel zoals bij het Kleiklooster. Er zijn wat dat betreft ook hoopgevende ontwikkelingen. AM met hun concepten voor millennials bijvoorbeeld, zoals de Friendswoningen. De XS de Luxe concepten van Synchroon. Superlofts van Marc Koëhler of de nieuwe kluswoningen die KondorWessels ontwikkelt. Het begin is er, maar in aantallen nog te bescheiden. Gemeenten zouden bij aanbestedingen – de gemeente Amsterdam pioniert er al mee – ook het inspelen op nieuwe woonconcepten moeten beoordelen. Daar zouden we toch geen crisis voor nodig moeten hebben?

Theo Dohle
Partner bij De Wijde Blik